Zoektocht naar de essentie van het accountantsberoep.
De afgelopen weken verschenen er diverse stukken in de media over accountants. Ik heb er een drietal uitgelicht omdat ik een rode draad in deze artikelen zie.In het FD van 23 december wordt aandacht besteed aan de zoektocht van het accountantskantoor PWC naar haar purpose, in het NRC van 13 januari jl. staat een artikel van Peter Bakker over dat accountants de wereld zullen redden en een kleine week later op 19 januari jl staat in het FD een artikel van Marcel Pfeiffer dat de accountant de wereld niet gaat redden.
Waarom is het interessant om op deze drie artikelen in combinatie te reflecteren. Naar mijn mening gaat het hier over de zoektocht wat de essentie van het accountantsberoep is. Welke functie vervult of kan de accountant vervullen nu en in de toekomst. Laat ik in dit stuk vooral de controlerend accountant noemen.
Het doet mij denken aan de verkiezing van Trump als president van Amerika. ‘Make America great again’ en ‘America first’ zijn gevleugelde uitspraken van hem. Geef de mensen een lonkend perspectief en de massa gelooft er in en gaat er in mee. Alles moet daarvoor wijken. Dat gevoel bekruipt mij ook bij het lezen van de stukken in de media over de accountant. Als we een purpose hebben, bijvoorbeeld het redden van de wereld, dan doen we er weer toe en kunnen we de accountant weer ‘great’ maken. Beetje cynisch is het wel. Ik vind het een negatieve benadering van de veranderingen die we als beroepsgroep moeten doorvoeren. Want dat er dingen moeten veranderen in de beroepsgroep is voor iedereen helder. Echter is er in het stuk over de hernieuwde purpose van PWC geen ruimte voor discussie over het partnermodel en inkomen van de partners en ook is er geen discussie of accountants, fiscalisten en adviseurs nog met elkaar kunnen samenwerken. Nieuwe ontwikkelingen als geïntegreerde verslaggeving worden vooral gezien als opstap naar nieuwe vormen van gecombineerde dienstverlening naar klanten.
Wat bedoelde Peter Bakker dan met zijn oproep, al weer zo’n vier jaar geleden, dat accountants de wereld gaan redden? Dat hij dat na zo’n lange tijd weer doet en dat het NRC daar aandacht aan besteed geeft ook te denken. Heeft het statement niet aan glans verloren? Dat is ook hetgeen Marcel Pfeiffer stelt in zijn opiniestuk. En ik kan het daarmee alleen maar mee eens zijn. Marcel benadert het niet redden van de wereld door de accountant vanuit de opkomst van geïntegreerde verslaggeving. De achterliggende gedachte van geïntegreerde verslaggeving die ik zelf het meest passend vind is dat een bedrijf inzicht geeft over haar waardecreatie vanuit een integraal perspectief, dus kijkend naar zowel de people, planet en profit aspecten. Bakker stelde dat er nieuwe accountingsystemen ontwikkeld moeten worden om ook de people en planet kant goed te kunnen meten. Als die nieuwe systemen er zijn dan kan een bedrijf dat met zijn financiële systeem integreren zodat er een nieuw accounting systeem ontstaat waar de leiding van een bedrijf informatie uit ontvangt waarop betere beslissingen genomen kunnen worden. Als dat geregeld is, dan komen de controleurs langs om die nieuwe gecombineerde informatie te controleren. Voor dat dat geregeld is ben je zo 10 jaar verder.
Moeten we de gedachte dat de accountant de wereld wel of niet gaat redden dan terzijde schuiven? Dat denk ik niet. Als we in staat zijn de accountant relevanter te maken dan is dat een positieve verdienste voor de samenleving en draagt hij bij aan het herstel van vertrouwen in de economie. Dan moet goed nagedacht worden wat de purpose van de accountant is.. Duidelijk zijn over, en in staat zijn om het ‘waarom’ te formuleren van wat je als accountant doet of wat je verkoopt is een belangrijk element van succesvol ondernemerschap. Als er geen (zingevend) doel is, dan heeft de organisatie geen hart. Mensen kunnen zich identificeren met een bedrijf met een hart en een doel. Het ‘waarom’ vertelt ons iets over de organisatie, waarom deze bestaat en waarom deze functioneert. Het 'hoe' is hoe ze hun doel verpakken en zichtbaar maken. Het 'wat' is niets meer of minder dan wat ze zijn als organisatie. Als de purpose van de accountant de richting op gaat dat hij de wereld gaat redden, dan hoort daar naast de inspirerende statements ook een fundament bij waar de accountant dan voor staat. De accountant heeft een maatschappelijke functie, de klant van de accountant is niet alleen degene die hem betaalt, maar ook de maatschappij die vertrouwt op zijn oordeel. Dat voert terug op de echte purpose van de accountant. De accountant mag dan inderdaad van mij de wereld redden, te beginnen in Nederland.