Wil de nieuwe accountant nu opstaan?

In veel branches wordt er gebruik gemaakt van jargon in het onderling taalgebruik. Zo klinkt in medische termen ‘asymptomatisch’ ernstig, maar het is de moeilijke benaming voor ‘geen ziekteverschijnselen’. In de voetbalwereld is een 'schwalbe' een woord voor een fopduik om onterecht een penalty te krijgen of de tegenstander een kaart te bezorgen. Ook in de wereld van de accountancy wordt volop gebruik gemaakt van vakjargon. Waar dient dit jargon toe en hoe actueel en noodzakelijk is het gebruik ervan anno 2017?

Tijdens de opleiding tot accountant worden de studenten al geïntroduceerd in het accountantsjargon. Laat ik een paar termen noemen die in de accountancy vanzelfsprekend zijn:

• De cijfers geven een “getrouw beeld”: dit is de tekst in de verklaring die een externe accountant geeft nadat de controlewerkzaamheden zijn afgerond.
• Verklaring van de accountant waar een ‘oordeelonthouding’ is opgenomen: deze controleverklaring geeft de accountant bijvoorbeeld als er geen interne controle systemen zijn waar hij bij zijn werk op kan steunen.
• De term ‘professional judgement’: bij de werkzaamheden van de externe accountant moet deze vaak terugvallen op ervaring en (subjectieve)overwegingen om bepaalde keuzes te kunnen maken.
• ‘Axiomatisch voorbehoud’: het is een voorbehoud die de accountant geeft omdat hij niet altijd en overal aanwezig kan zijn en alle posten cijfer voor cijfer kan uitzoeken. Er kan dus een fout of een fraude onontdekt blijven.

De huidige generatie accountants is opgegroeid met beroepsspecifiek jargon. Termen en begrippen die voor accountants normaal zijn, maar voor de buitenwereld vaak behoorlijk complex en lastig kunnen zijn. Neem het begrip ‘de cijfers geven een getrouw beeld’. De wereld achter deze tekst is voor velen niet duidelijk. Bijvoorbeeld dat het alleen iets zegt over het verleden, en niet iets over de toekomst. Nog eentje: de verklaring van de accountant waar een oordeelonthouding is opgenomen. Op zich is het wel apart dat er geen oordeel is terwijl er wel een verklaring wordt gegeven. Misschien zou het beter zijn om geen verklaring af te geven, maar de onderneming een eigen verklaring te laten opnemen waarin staat dat de accountant niet kan controleren vanwege de gebrekkige interne systemen. Het ‘axiomatisch voorbehoud’ is ook een mooie tekst. De accountant kan naar zijn zeggen niet aansprakelijk gesteld worden voor het afgeven van een onjuiste verklaring als later dit de oorzaak van de fout of fraude blijkt te zijn. Dit soort begrippen zijn vooral van de sector zelf van waarde. Externe stakeholders weten dit niet of zijn daar nooit over bevraagd. Zij willen gewoon een accountant die zegt dat je het bedrijf en zijn cijfers kan vertrouwen. Maar moeten we ons als accountants achter dit soort mystieke begrippen willen verschuilen?

Volgens mij niet. De accountant die anno 2017 zekerheid biedt aan het maatschappelijk verkeer is ontzettend relevant. De afgelopen 10 jaar heeft de AFM aangetoond dat er veel moet veranderen om aan de standaarden die de accountants zichzelf hebben opgelegd te voldoen. De discussies en opinies dragen, net als de onderzoeken van de toezichthouder AFM, er aan bij dat de accountantssector zich aan het ontwikkelen is. Het is crisis in accountancyland. En in crisistijd wordt er geïnnoveerd. Het jargon zal wel blijven, maar misschien kan het met vernieuwde inzichten opnieuw worden ingekleurd. De AFM wordt door sommigen als de stok gezien om de sector aan te pakken. Ik zie de AFM als een ‘blessing in disguise’. Zonder de AFM waren we als beroepsgroep verder in slaap gesukkeld en zouden we blijven geloven in de mystiek van ons eigen jargon. Nu is het tijd voor actie om aan het maatschappelijk verkeer uit te leggen wat we doen en hoe we het doen. Wil de nieuwe accountant nu opstaan?