Het afgelopen weekend werd Nederland verrast met een overnamebod op een icoon uit het Nederlands bedrijfsleven.

Een consortium onder leiding van private equity partij 3G wil Unilever inlijven. Of dit gaat lukken is natuurlijk de vraag, maar het wordt een bijzonder gevecht.

Wat mij opviel in de krantenartikelen is de wijze waarop de overname zal gaan lopen en als Unilever overgenomen is wat er dan gebeurt. 3G heeft faam gemaakt met overnames van bedrijven die na de overname er compleet anders uitzien. Het bedrijf wordt volgepompt met schulden en krijgt een management methodiek die zijn weerga niet kent. Zero-balanced budgetting heet het en het komt er op neer dat iedere kostenpost ieder jaar opnieuw moet worden gerechtvaardigd. Ook het personeel wordt een kostenpost die kritisch wordt bekeken. Mensen die op de werkvloer met zo’n systeem werken zijn altijd aan het werk, zitten dicht tegen de grens van hun kunnen aan en verliezen veel van de normale secundaire arbeidsvoorwaarden. Het moet ook wel, want je wordt continu geëvalueerd en als je niet bijdraagt lig je er uit.

Het doet mij ook denken aan het nieuwe werken of zoals sommige bedrijven het noemen: ' workplace of the future '. Je stript kantoren van hun kamers, maakt grote kantoortuinen en iedereen kan een plekje zoeken. Dit vind ik overigens niet direct een slechte ontwikkeling. Wat mij stoort is dat de cohesie van groepen mensen en de onderlinge verbondenheid verloren kan gaan en er nooit een plek is voor iedereen. Kantoren raken overvol en dat heeft iets weg van intensieve menshouderij. 

3G pakt het dus groots aan. Alles is er na de overname op gericht de aandeelhouderswaarde te maximaliseren. De marges worden opgeschroefd en de kosten worden drastisch verlaagd. De aandeelhouders zijn blij, want ze krijgen een moneymaker er voor terug. De overname brochure staat bol van de voordelen voor de aandeelhouders. Maximaal dividend zal de uitkomst zijn. De vraag is hoe duurzaam dit model is. Zero based budgetting levert fantastische resultaten op maar is het niet veel te veel gericht op de korte termijn? Het mooie van Unilever was dat de hoogste baas Paul Polman de kwartaalcijfers niet meer wilde publiceren om van het korte termijn denken af te zijn. Hij was vooral bezig met de lange termijn. Een bedrijf neerzetten dat duurzaam en toekomstgericht bezig is. Waar mensen in kunnen werken die daar hun bijdrage aan leveren en die zorgen dat het bedrijf over 100 jaar nog bestaat. Want het zijn naar mijn idee de mensen die het uiteindelijk doen. Op de werkvloer, in de fabrieken en in de kantoren. Door hun inspanningen worden de producten aan de man gebracht. De methode van 3G staat haaks op een economie die toekomstgerichtheid voor ogen heeft. De mensen achter 3G komen uit Brazilië en zijn door hun praktijken puissant rijk geworden. Ik vraag mij af of de mensen die voor deze firma werken ook een fijn gevoel hebben of dat ze om hun baan te behouden bij deze firma blijven en toestaan dat er een vorm van slavernij wordt toegepast. Bijzonder is ook dat uit hetzelfde Brazilië een geheel andere managementstijl de laatste jaren bekend is geworden. De stijl van Ricardo Semler. Die omarmt nu juist de zelfstandigheid van de mensen die voor hem werken. Die is ook rijk geworden van zijn wijze van ondernemen, maar de Semco-stijl heeft er ook voor gezorgd dat iedereen gelukkig is in zijn job en een fair inkomen verdient.

Het gevecht van de overname is het gevecht tussen aandeelhouderswaarde en stakeholderwaarde. Het gaat om de korte termijn in plaats van de lange termijn en is volledig terug te voeren op geld. Ik geloof zelf in de stakeholderwaarde. Ieder bedrijf moet waarde creëren anders klopt het verdienmodel niet. Als de strategie van een bedrijf wordt - sturen op de korte termijn winstmaximalisatie - dan wordt de rekening daarvan doorgeschoven naar de toekomst. Ik pleit voor ' meervoudige waardecreatie '. Dit kan worden gedefinieerd als het streven naar sociale en/of milieudoelstellingen in aanvulling op de financiële doelstellingen. Als het gaat over meervoudige waardecreatie richt een bedrijf zich ook op andere waarden, zoals sociaal of natuurlijk kapitaal, naast het reeds gecreëerde financiële kapitaal. Andere vormen van kapitaal, zoals sociaal, menselijk, intellectueel en natuurlijk kapitaal zijn slechts gedeeltelijk of helemaal niet zichtbaar in de boekhouding van een bedrijf. Omdat deze vormen van kapitaal vaak onzichtbaar blijven, rijst de vraag of bedrijven, en hun stakeholders, de juiste informatie tot hun beschikking hebben om beslissingen te nemen en risico's in te perken die van invloed kunnen zijn op hun totale waardecreatie. Het lijkt erop dat deze waarden bij de overname van Unilever ook geen rol spelen. Geld is de drijfveer met als resultaat dat de mens als moderne slaaf zich moet richten naar het grootkapitaal. Het is te hopen dat Paul Polman iets van zijn duurzame missie overeind weet te houden. Ik hou mijn hart vast.