De impact van certificering neemt af.

Beste deelnemers van het FSC Hout congres.
Ik vind het een eer om hier voor u een presentatie te geven over het onderwerp Impact. De titel van deze bijdrage heet van Certificatie naar Impactificatie. Ik besef dat het woord Impactificatie nog niet in de dikke van Dalen voorkomt, maar misschien wordt dit woord wel het woord van 2016. Zeg maar net zo als sjoemelsoftware het woord van 2015 was. Overigens is dat laatste woord wel heel erg negatief en heeft een enorme impact op hoe het Volkswagen concern wordt bekeken door het grote publiek en de investeerders in het bijzonder. Nee, deze bijdrage gaat over een onderwerp dat iedereen in 2016 op zijn netvlies moet krijgen. Impact en voor FSC Impactificatie.

Laat ik beginnen een verhaal te vertellen wat impact voor mij zelf betekent. Om dat goed aan te geven moet ik u meenemen in een week van mijn leven die vorig jaar plaatsvond. Ik was al langer gecharmeerd van een leiderschapscursus van de Foundation for Natural Leadership. Misschien zitten er mensen in de zaal die dan precies weten wat ik bedoel. Deze foundation is een Nederlands initiatief die mensen in een verantwoordelijke positie door een programma leidt waarbij het maken van connectie met de natuur een belangrijk leitmotive is. Je gaat onder begeleiding naar bijvoorbeeld een land ik Africa, maar ook in Europa. Het is een week zonder invloeden van buitenaf. Geen telefoon, geen internet en geen contact met de buitenwereld. Mijn trail ging naar een park in Zuid Afrika alwaar wij met rugzak het datgene wat je echt nodig hebt op pad gaat. Je wordt in de natuur gedropped. Dus wat heb je dan bij je in je rugzak: een lamp, een slaapzak en slaapmatje, heel beperkte kleding, eten en dat is het dan wel zo’n beetje. Je slaapt in de openlucht in een trillion star resotr. Je bent met de groep, een stuk of 8 andere mensen, begeleiders en dat is het dan. In de week die volgt onderga je door gesprekken, door in de natuur te zijn een transformatie. Dat geldt voor de meeste mensen. Het loslaten van de bekende structuren. Door de gesprekken en de ervaringen kom je meer in verbinding met de natuur, met jezelf en met je collega trailgangers. Ik kan niets anders zeggen dat dit voor mij een fantastische ervaring was. Ik zou graag de hele week met u willen doornemen en ik verwacht dat jullie dan allemaal enthousiast worden. Dat ga ik niet doen. Wat ik wel wil vertellen is een dag

die heel veel indruk op mij heeft gemaakt en die de impact van de natuur en de omgeving heel duidelijk heeft gemaakt. In het midden van de week is er dag waarbij iedere deelnemer de dag geheel alleen doorbrengt. Ja u hoort het, helemaal alleen in de bush. En dat is ook nog best gevaarlijk. In Zuid Africa zijn er de big 5 en die kom je gewoon iedere dag tegen. En natuurlijk ook impala’s giraffen, zebra’s etc. Wij zaten op een bergkam en we keken naar een vallei waar de natuur datgene doet wat het iedere dag doet: eten zoeken, uitkijken voor gevaar, de jongen verzorgen, Bezig zijn met overleven. Zo voelde de dag alleen ook voor mij. Zie noemen het in het programma ook de dag van de Solitude. We gaan op zoek naar een plek waar we ook onze grenzen bepalen. Mijn space en daar gaan we de dag verblijven. We volgen wel een ritueel. Was je handen en gezicht met een paar druppels water. Zit, haal adem. Haal dieper adem. Maak je geest leeg. Kies een nummer (ik kies 7). Focus op dat getal. Clear your mind. Je kan je ontkleden om de wind te voelen. Eén te worden met de natuur. Je kan een visioen krijgen. Lees je intenties nogmaals door. Het is jouw tijd. Eet met de juiste instelling. Proef alles, hoe het gemaakt is, waar het vandaan komt. Neem de tijd om alles te eten. Kijk om je heen. Zie hoe de rotsen er uit zien en hoe ze gevormd zijn. Laat al je zintuigen werken. Praat met jezelf. Focus op het hier en nu. Laat bij het weggaan je dankbaarheid zien door bijvoorbeeld een boom water te geven.

There is enough for the need of men, but not enough to meet men’s need. Ghandi.

 

Solitude wat is impact

Wat een bijzondere ervaring is het om 6 uur helemaal alleen in de natuur te zijn. Alleen maar kijken wat er om je heen gebeurt, naar de dieren die in hun leven bezig zijn. En dan ook nadenken over van alles. Als je tot rust komt. Ik zag zebra’s, gnoes, bavianen, impala’s. Op 15 meter afstand zag ik een klipspringer, een soort van steenbokje. Prachtige tekening in het gezicht en de oren heeft dat beest. Ik heb er een schetsje van gemaakt. Een vlieg die niet wegvliegt maar op mijn vinger blijft zitten. Ik beweeg een andere vinger er naar toe en de vlieg geeft een pootje. Ik zag ook nog een hagedisje en later nog een. Ik voelde een weerstand tijdens de solitude. Wilde ik het wel of niet. Ik leverde een gevecht met mijzelf. Ik heb mij er over heen gezet en ben gebleven. Een overwinning op mij zelf. Ik weet dat als ik iets niet fijn vind ik wegga. Maar vond ik het dan niet fijn? Solitude heeft deze oefening. Het is de bedoeling dat je het gevoel krijgt één te worden met de natuur. Je wordt door de natuur na zo’n 30 a 40 minuten niet meer als indringer gezien en dan doe je met de natuur mee. Ik zit tegen een boom en denk na. Ik heb het ritueel gedaan om schoon te worden. Het is het vinden van een balans, met jezelf, met partner en kinderen, met je vrienden en werk. Zo is het in het echte leven natuurlijk ook. Wat een impact heeft die 6 uur alleen op mij gehad. Het zien van de natuur en het openstellen en verbinding maken is toch heel bijzonder. En dat is precies waarom ik dit voorbeeld aanhaal. Het gaat er om dat we impact maken met de dingen in het leven die er toe doen. Het bewaren van de biodiversiteit in Zuid Afrika is net zo belangrijk als het bewaren van de biodiversiteit als gevolg van het toepassen van de FSC Keurmerk en Certificaties. Met het FSC certificaat moet je toch ook in staat zijn impact te bereiken, en die impact is er natuurlijk ook.

Oproep aan de zaal,
Wat betekent impact voor u als deelnemer van dit congres? Met FSC hout kun je het verschil maken, maar dat is slechts een onderdeel van de puzzel. FSC Hout heeft in haar doelstelling dat zij door duurzaam hout te produceren en bedrijven het keurmerk te geven dat zij de bossen in de wereld beschermen en behouden. Zij staan voor een biodiversiteit die belangrijk is om het evenwicht te behouden. En het gebruik van FSC Hout is inmiddels een gemeengoed geworden. Zo’n ¾ van al het hout dat gebruikt wordt kent het keurmerk. Driekwart is natuurlijk heel veel! Maar de vraag is of dat wel genoeg is. De afgelopen jaren zie je ook dat er een afvlakking is. Het gebruik neemt nog wel toe, maar minder snel dan de eerste jaren. En dat vind ik ook wel logische. Immers de laatste loodjes wegen het zwaarst. Dus het bereiken van de laatste 25% zal dan ook niet eenvoudig te realiseren zijn.

Ik ben er van overtuigd dat mijn bijdrage u zal inspireren om FSC Hout aan de 100% te helpen. Overigens, het is leuk en lovenswaardig als u dat voor FSC Hout doet, maar dat is naar mijn mening de verkeerde reden om FSC te omarmen. En dat is misschien ook wel de reden waarom de groei er een beetje uit is. Het is toch zo gewoon om FSC te gebruiken. Het gebruik zit in ons systeem. Bouwbedrijven nemen het keurig over en nemen het mee in de bouwplaatsen. In het bestek wordt het meegenomen en dan is iedereen dus gelukkig. Maar, is dat wel zo?

Je krijgt wel eens de indruk dat het gebruik van het keurmerk of certificaat zo ingeburgerd is dat het business as usual is, terwijl dat helemaal niet het geval is. Maar wat betekent zo’n keurmerk nu precies. Het geeft aan dat het hout afkomstig is van een duurzaam geplant bos en dat de verwerking ook duurzaam is en dat de biodiversiteit gewaarborgd is. Het FSC hout is dus heel bijzonder hout. En dat is precies wat er nog aan de beleving aan ontbreekt. Niemand heeft enig idee wat nu de waarde is van het gebruik van het hout. En waarde is anno 2016 een magisch woord aan het worden. Dat was het al in 2015 waar bedrijven op zoek gaan naar hun waarde. En dan niet de financiële waarde. De financiële waar die is mooi terug te vinden in de jaarrekening van bedrijven. Maar laten we daar duidelijk over zijn. Dat is niet meer of minder dan een historische waarde. Natuurlijk heel belangrijk en met name voor de investeerder in het bedrijf. Immers die leest daarin af of er nog ruimte is voor dividend. Maar het gaat niet meer om het verleden van bedrijven. Het gaat om wat voor waarde bedrijven hebben. Wat voor waarde creeren bedrijven op de middelange en lange termijn. Dat is het gedachtegoed van Integrated Reporting. Die stroming die veel navolging begint te vinden zegt dat een bedrijf inzicht moet geven, niet alleen op financieel gebied, zeg maar Financial Capital, maar ook andere capitalen die van invloed zijn op de waarde van een bedrijf. De human capital, manufactured capital, intellectual capital social and relations capital en natuurlijk: Natural capital. Dat klinkt best fancy, maar door het gebruik van dit gedachtengoed zijn bedrijven in staat weer te geven wat hun waardecreatie is. Ze nemen dan in hun verslag een waardecreatie model op waar ze starten met de input in het model, ze gaan daarmee aan de slag en aan het einde van de rit is er wat nieuws gemaakt of geleverd en dat is de output. Maar er is ook een outcome en daar gaat het hier om. Wat heeft een bedrijf nu voor invloed gehad op haar omgeving. Wat hebben zij aan waarde gecreëerd of vernietigd dat uiteindelijk bijdraagt aan de omgeving of is hetgeen ze veroorzaken niet meer of minder een aanslag op de waarde van de maatschappij. En neemt een bedrijf wel of niet zijn verantwoordelijkheid voor zijn omgeving.

Misschien klinkt Integreated Reporting een beetje ver van mijn bed… en dan ben ik het wel met u eens. We, en dan bedoel ik de bedrijven, de overheid en investeerders zullen nog veel moeten nadenken en studeren op deze nieuwe gedachten. Maar ik vind het wel een hele krachtige gedachte. Als je weet welke waarde een bedrijf toevoegt of onttrekt dan krijg je toch een veel beter beeld van wat de waarde van zo’n bedrijf is en of ze nog wel een toekomst hebben. Waarom zou je investeren in een bedrijf die op de midden of lange termijn geen toekomst of een beperkte toekomst heeft. Een voorbeeld. Als Kodak de digitalisering van de fotografie had omarmt dan voegde Kodak nu misschien net zo veel waarde toe als bijvoorbeeld Apple die de digitale camera al snel ontdekt had en in de telefoon stopte. Kodak is niet meer omdat ze te lang vast hielden aan hun geloof in de traditionele fotografie. Nu kunnen we het Kodak voorbeeld gebruiken voor misschien de fossiele brandstof bedrijven. Die zitten in een enorm belangrijke industrie waar veel banen zijn. Maar misschien zijn zij wel de nieuwe Kodak en zijn er nieuwe energiebronnen, een paar zijn er al zoals zonneeneger of wind, die een disruptief verschil gaan maken.

Er zijn mensen die dan tegen mij zeggen: de beurskoers is toch een perfecte manier om de waarde van een bedrijf op af te meten? In een perfecte markt is dat ook zo en op het eerste gezicht kan ik daar niet veel tegen inbrengen. Dat wordt anders als je nog wat beter nadenkt over de waardecreatie en of de markt wel perfect is. Om dat te verduidelijken neem ik u even terug naar de begrippen People, Planet. Profit. Elkinton heeft eind jaren 90 van de vorige eeuw deze doctrine bedacht en tot op de dag van vandaag refereren we aan die begrippen. Waarom is dit belangrijk. Het is belangrijk omdat dit een veel bekender kader is dan Integrated reporting, maar je kan met de begrippen spelen en dan wordt duidelijk dat het gaat om het laden van de begrippen. Profit was duidelijk, dat snapt iedereen, maar People en Planet zijn tot op de dag van vandaag enorm abstracte begrippen. Natuurlijk, in kwalitatieve zin kun je veel zeggen over de arbeidsomstandigheden en de rechten van de mensen in bedrijven, of over ontwikkelingen in de technologie die mensen steeds meer laat vervangen door machines. De zorg voor het milieu is bij bedrijven ook wel bekend en omarmd. Mooie rapporten worden gemaakt over allerlei initiatieven waar de bedrijven mee bezig zijn. We hebben ook nieuwe doelstellingen gekregen. Bijvoorbeeld uit de klimaattop of uit Europa die de grote bedrijven verzoekt meer informatie over duurzaamheid en human capital op te nemen in hun verslaggeving. Maar wanneer is dit nu effectief?

Mijn stelling is dat zonder de impact te meten waar je als bedrijf mee bezig bent dat duurzaamheid niet zo veel zin heeft. Ik betoog hier dat impactmeting veel waardevoller en krachtiger is. Je maakt de echte waarde van een bedrijf of product zichtbaar. Waardecreatie is een term van het nu. Hoe kunnen we people en planet ook in systemen vatten, zodanig dat ze begrijpelijk worden voor ons allen. Het certificaat is nu wel duidelijk, maar wat de impact van het certificaat of het keurmerk is, dat weten we nog niet.

Maar dat is aan het veranderen. Peter Bakker voormalig topman van PostNL en nu voorzitter van de World Business Counsel for Sustainable Development stelt in diverse toespraken dat accountants de wereld gaan redden. U heeft het vast al een keer gehoord en daar ik accountant ben, vind ik het ook wel leuk om te horen. Maar wat bedoelt Peter nu eigenlijk. Want ik wel best als wereldredder te boek staan, maar dat kan ik niet alleen. Een accountant werkt altijd met een systeem, met een normenkader. Het is een wat abstract begrip dat wat toelichting nodig heeft. Het komt er op neer dat je een manier moet bedenken waarmee je people en planet meetbaar kan maken. En dat is niet zo eenvoudig. Een voorbeeld. Iemand start als jongste bediende in een bedrijf. Hij of zij krijgt training tijdens het werk, leert van het werk, volgt een externe training en groeit jaar op jaar in ervaring en kennis. Gaat de persoon weg bij u dan is de waarde van die persoon gegroeid. Dat kun je meten door een analyse van de uitgaven te maken of door te zien hoe de persoon gegroeid is in het salaris of aan de bonussen die zijn verstrekt. Die waardeaangroei wordt zichtbaar doordat een ander bedrijf bereid is meer te betalen voor die persoon. In extreme zin zie je dat terug in de sport waar topsporters topbedragen betaald krijgen die afhankelijk zijn van hoe goed doen ze het op het veld en hoe ‘entertainend’ zijn ze. Zachte begrippen als reputatie, merkwaarde en beleving doen hun intrede, maar wordt ook zichtbaar door het geld dat betaald wordt. Zonder hier teveel over uit te wijden heeft u een beetje zicht op hoe die waarde bepaald wordt. Maar er moeten wel afspraken gemaakt worden over hoe je die waarde dan berekent. Het moet eenduidig zijn, het moet in regels gevat zijn en dan zijn we weer terug bij de stelling van Peter, want wie zijn er nu bij uitstek in staat om dit soort systemen op te zetten en uiteindelijk te controleren. U raadt het al, de accountant.

Maar wat heeft dat met het keurmerk te maken van FSC hout. Het heeft te maken met de impact. En ik vind ook dat dat de ontbrekende link is wat FSC hout nog niet heeft. Er is nog geen meetsysteem bedacht om te meten wat nu het effect is op de maatschappij dat driekwart van het hout FSC Hout is. Ook bedrijven weten niet wat voor effect zij hebben als FSC hout gebruikt wordt. Het inzichtelijk maken van de waarde van het gebruik van het certificaat is dus het brengen van FSC Hout naar een volgend niveau. Bedrijven moeten natuurlijk blijven doorgaan met het verder invoeren van het FSC label. De toekomst is echter dat ze ook uitdragen wat de waardecreatie is die met het FSC hout wordt bereikt.

In deze bijdrage laat ik ook zien wat het betekent als je de waarde creatie van FSC als certificaat met waarde gaat laden. U ziet op de volgende sheet de volgende sheet de uitwerking, een tool die FSC Hout gaat gebruiken om inzicht te geven in de impact die FSC Hout heeft ten opzichte van niet FSC Hout. Laat mij u er doorheen leiden….

Tenslotte. Ik kom terug op de titel van deze presentatie. Van Certificatie naar Impactificatie. Het proces tot het komen tot een keurmerk, een certificaat, een label op hout of papier is niet genoeg. Wil je als FSC, maar ook als bedrijf in staat zijn uit te leggen wat je nu hebt bereikt met het gebruik van FSC Hout, dan moet je ook in staat zijn inzicht te geven in de impact die je hebt op de waarde creatie. Wat het effect is op je omgeving. Dat wil je aan het grote publiek tonen. Want dat geeft echt inzicht in die je als bedrijf hebt door te verduurzamen. Impactificatie is dus de activiteit om te komen tot een waarde creatie en een zinvolle impactmeting. Het initiatief van FSC Hout zou naar mijn mening navolging moeten krijgen. Er zijn zoveel keurmerken en initiatieven. Niemand weet echter wat de daadwerkelijke bijdrage van al die certificaten en initiatieven zijn. Met het berekenen van de impact van FSC Hout is een belangrijke eerste stap gezet op de impactificatie van de bijdrage van duurzaamheidsinitiatieven. Ik dank u voor uw aandacht.